Stikstof drukt ons met de neus op de feiten van milieu- en klimaatimpact en het legt pijnlijk de grenzen van de ‘old skool’ manier van produceren, bouwen en (agrarisch) ondernemen bloot. Allerlei partijen kibbelen over wie de meeste stikstofdepositie veroorzaakt, hoe je het moet meten en wie er het hardst voor moet bloeden. Het eigen stikstof probleem eerst willen oplossen en de schuld bij de ander neerleggen. Het doet me denken aan een sketch van Herman Finkers over de kwestie van een bom en waar deze zal inslaan. De minister van Binnenlandse Zaken zegt zeker te weten dat deze buiten ons land zal inslaan en de minister van Buitenlandse Zaken weet zeker dat de bom niet buiten ons grondgebied zal vallen. Het doet er niet zoveel toe waar de ‘stikstofbom’ het hardste inslaat. Het gaat erom dat we in gezamenlijkheid de schouders zetten onder slimme oplossingen. Dat is toch hetgeen waar we als Nederlanders voor staan? Tijd om te laten zien dat ‘Netherlands first’ ook een optie is als we de spierballen bundelen over de schotten van sectoren heen.
Weg met het poldermodel
In Nederland denken we dat zaken snel worden opgelost als iedereen wat water bij de wijn doet. In werkelijkheid is ons poldermodel per definitie niet geschikt om structurele oplossingen op het gebied van stikstof te realiseren. Dat blijkt ook uit de uitspraak van de Raad van State die zich kritisch heeft uitgelaten over de haalbaarheid van de voorgestelde spoedmaatregelen. Het richt zich erop iedereen tevreden te houden en van alles een beetje minder te doen: wat minder vee houden, wat minder hard rijden en wat minder vliegen. Een lange termijn oplossing voor stikstof vraagt om gezamenlijk sturen op een daadwerkelijke transformatie van wonen, werken, produceren, ondernemen en recreëren in Nederland. We lopen tegen de grenzen aan van wat ons landje aankan. Of het nu gaat om stikstof, fijnstof, CO2 uitstoot of milieubelasting. De bouw kan wel vinden dat de oplossing voor stikstof primair in andere sectoren ligt, maar dan kijkt ze wel heel smal. Zo’n 25 tot 30% van al het wegvervoer is bouw gerelateerd, dus wegkijken is niet netjes. In aanvulling op het zoeken naar korte termijn administratieve en technische oplossingen (o.a. elektrisch materieel) is het slim om een gezamenlijk nieuw lange termijn perspectief te formuleren met andere sectoren.
Hout: het nieuwe beton?
Een gezamenlijk perspectief is wellicht een andere uitvoering van de woningbouwopgave. Tot en met 2030 moeten er nog ruim 1 miljoen nieuwe woningen worden gebouwd in Nederland. Als we dat primair met staal en beton blijven doen, dan zorgt dat voor een uitstoot van 55 miljoen ton CO2, nog los van het transport (stikstof uitstoot) dat nodig is om beton te storten of zware bouwdelen te vervoeren. Door te kiezen voor houtbouw in combinatie met prefabricage, wordt uitstoot flink gereduceerd en kan zwaar transport worden verminderd. Doen we er nog een schepje bovenop dan kunnen we ook nog natuurinclusief bouwen. Op de Green Village van de TU Delft wordt binnenkort het NoNoHouse gebouwd wat een testcase wordt voor een huis dat geen stikstof, CO2 of fijnstof uitstoot. Door daken en gevels te bekleden met mos en algen wordt er zelfs stikstof opgenomen en draagt het huis ook bij aan de biodiversiteit en leefbaarheid. Houtbouw in combinatie met natuurinclusief bouwen kan in potentie het nieuwe ‘beton’ worden. Het is uitermate geschikt voor zowel hoogbouw als woningbouw. Dit wordt mooi verbeeld in een nieuw Eindhoven’s project van Being Development waar op en rondom het pand een stadsbos verrijst.
Het nieuwe ‘eco’ innoveren: Van PAS naar Productiebos
Een ‘houten eeuw’ komt de gebouwde omgeving niet vanzelf aanwaaien. Daarvoor moet de bouw echt de agrarische sector en de natuurorganisaties omarmen. Ontbossing is momenteel een van de grote klimaatproblemen. Zolang we het hout voor nieuwe gebouwen nog veelvuldig importeren van buiten de landsgrenzen, gaat het nog mank met sommetjes over stikstof, CO2 uitstoot en milieuschade. Een stadsbos zoals in Eindhoven is leuk, maar wat we nodig hebben zijn productiebossen. Agrarische ondernemers die hun veestapel moeten inkrimpen uit hoofde van stikstof, zouden beloond kunnen worden als ze een deel van hun grond gaan inzetten voor een nieuw type productiebossen. Een toename van bouwen met hout helpt zo de bouwsector, de agrarische sector en het voegt ook natuur toe. En zo zijn er meer voorbeelden te noemen waarbij er voordelen op meerdere fronten te behalen zijn. Niet alles zal vanaf morgen in hout worden gebouwd, maar door het maken van andere ontwerpkeuzes kan er gemakkelijker modulair en in prefab worden gebouwd. Slimme, gebundelde logistiek met minder uitstoot vanuit handige bouwhubs draagt bij aan het besparen van wegkilometers, zorgt voor efficiëntere bouwprocessen en geeft meer ruimte voor de natuur. De verdienste van samenwerking tussen de bouwsector, de industrie en logistieke dienstverleners. Een pleidooi voor ‘Netherlands first’, een land waar innovaties ontstaan door samenwerking. Kom maar op met die toekomst!
Het bericht ‘Eigen stikstof eerst’ of ‘Netherlands first’? verscheen eerst op BouwKennisBlog.
